Tanlangan maqola

Севимли журналингизга обуна бўлинг!

Журналимизда профессор олимлар, етук мутахассислар ва шифокорларнинг саломатликка оид тиббий маслаҳатлари ва тавсиялари қизиқарли мақолалар шаклида чоп этилади.

Журналимиз таҳририятига қўнғироқ қилинг, саволлар беринг, ўз мақолаларингиз билан қатнашинг.

Саломатлик бахт-омад, узоқ умр кўриш ва фаровонлик калитидир. Шунинг учун ўзингиз ва яқинларингиз соғлигига доим эътиборли бўлинг.

Саломатлик борасида Сизни қийнаётган муаммоларга ечим топишни истасангиз журналимизга келгуси йил учун обуна бўлинг.

«Сиҳат-саломатлик» журналига обуна бўлишни истасангиз почта бўлимларига мурожаат қилинг. Обуна йил бўйи давом этади.

Индекс: якка тартибдаги обуначилар учун — 865, ташкилотлар обунаси учун — 866.

Журналимиз орқали йил давомида шифокорлар маслаҳатларидан баҳраманд бўласиз ва бу билан тез-тез учрайдиган кўпгина касалликларнинг олдини оласиз.

Манзил: Тошкент шаҳри, Паркент кўчаси, 51-уй.

Телефон: (0-371) 268-17-54. Факс: 268-37-08.

Email: sihat@list.ru.

Ҳисоб рақами: 20212000000125040001.

Ипотека банки Меҳнат филиали, МФО код: 00423.

ИНН: 201282696. ОКОНХ: 87100.

Юрак аритмияси

Юракнинг ишемик касаллиги ўз вақтида даволаб юборилмаган ҳолларда аритмия юзага келиб, бу ҳол бемор соғлиғи анча ёмонлашишига сабаб бўлади. Аритмия (юрак қисқаришлар ритмининг бузилиши) келиб чиқишининг энг асосий сабабларидан бири кашандаликдир.

Жисмоний машқ

Жисмоний машқ — даволовчи куч

Социологик тадқиқотлар натижасидан маълумки, инсон 45 ёшдан сўнг дори-дармонга, касалхонага ётишга кетадиган сарф-ҳаражатларнинг ақалли 5 фоизини агар болалик, ўсмирлик, ёшлик давридаги жисмоний соғломлаштириш ишларига сарфласа, 80-85 ёшгача дард кўрмай ҳаёт кечиришга замин тайёрлаган бўларкан. Бундан кўринадики, жиддий касалликларнинг олдини олишда оддий жисмоний тарбия машқлари мунтазам бажариб турилишининг аҳамияти катта.

Жисмоний машқларни махсус спорт-соғломлаштириш масканларига бормасдан, уй шароитида бажариш ҳам мумкин. Ҳар куни 15-20 дақиқа ҳовли ё кўча бўйлаб секин югуриш, турникда тортилиш, тоза ҳавода пиёда сайр қилиш ёки жисмоний меҳнат билан шуғулланиш тана учун фойдали.

Тонгда 20 дақиқа жисмоний машқлар бажариб, кейин кун давомида дам олиб ётсангиз ҳам сиз бир кунлик жисмоний фаол ҳаракат қилган ҳисобланасиз. Чунки махсус йўналтирилган машқлар танадаги қон айланишига ижобий таъсир қилиб, аъзоларнинг меъёрий ишлашини таъминлайди, шунингдек моддалар алмашинувини яхшилаб, кўтаринки кайфиятни уйғотади.

Davomini o‘qish

Асалли чой

Асалли чой асабни тинчлантиради

Касалликлар бошланишида кўп бор синалган муолажаларни қўлласангиз тана енгиллашади, руҳ ором олади. Масалан, оддийгина асалли чой ичилганда чарчоқни кетказиб, асабларни дам олдириши кўпчиликка маълум.

Бел оғриғини тўхтатиш учун картошкани сувда пишириб, пўстини артинг, совимасдан яхшилаб эзғиланг, устига ичимлик содаси сепиб, аралаштириб юборинг. Тайёр аралашмани оғриётган жойга боғлаб, озгина дам олинг. Бундай пайтда асал ва ялпиз солинган чой ичиб олганингиз маъқул. Қарабсизки, баданингиз терлаб, муолажа фойдаси янада самаралироқ бўлади.

Нок меваси таркибида простата бези катталашишининг олдини оладиган микроэлементлар бор. Нок шарбатини ҳар куни наҳорда бир пиёладан ичиш хасталикка шифо бўлади. Шунингдек, нок гулининг бир ҳовучини чой ўрнида дамлаб, тиндиринг. Дамламани ярим соатдан сўнг иссиқ ҳолда ичсангиз сийдик йўлини қумлардан тозалайди. Дамламадан ҳар куни беш маҳал бир пиёладан ичилса, бир ойда фойдаси яққол сезилади. Нок дарахтининг янги шохлари ёки пўстлоғини қайнатиб ичиш ҳам юқоридаги натижани беради.

Davomini o‘qish

Нохуш ҳолатларга бефарқ бўлманг

Аҳоли орасида соғлом турмуш тарзини шакллантириш, жисмонан бақувват, маънан етук, руҳан тетик фарзандлар тарбиялашни таъминлаш, миллат генофондини мустаҳкамлаш, бунинг учун, оилаларда соғлом авлодни дунёга келтириш борасида самарали ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Аммо, баркамол авлодни вояга етказиш учун, аввало, ота-оналарнинг савияси ва масъулиятини ошириш муҳим аҳамиятга эга. Бола соғлом бўлиши учун ота-онадан кўп нарса талаб қилинмайди, улар айрим маслаҳатларни онгли бажаришса, баъзи қоидаларга амал қилишса бас. Фарзанд соғлом бўлиши учун аввало ота-она соғ бўлиши керак. Тўғри, ҳар бир инсон ўзига хос касаллик билан оғриши мумкин. Аммо улар вақтида даволаниши лозим. Шундагина, бўлажак фарзанди ҳам соғлом бўлади.

Тўғри овқатлантириш муҳим

Кўпгина хасталикларнинг сабаби овқатланиш режасининг бузилиши ҳисобланади. Агар фарзандимиз тўғри овқатланса, касалликларга ҳам камроқ чалиниб, уларни осон енгади. Овқатланиш тартиби ва қоидаларининг бузилиши семизликнинг келиб чиқишида катта роль ўйнамоқда.

Davomini o‘qish

Ис газидан заҳарланиш

Ис газидан заҳарланганда

Аслини олганда ис гази ҳидсиз бўлади. Шунинг учун ундан заҳарланиш вақтида одам аввал ҳеч нарсани сезмаслиги мумкин. Лекин билиш лозимки, ҳаво таркибида ис гази 0,08 фоизни ташкил этса ва бу ҳавони ичга ютган одам ўша заҳоти бош оғриғи ва бўғилишдан қийналади. Ис гази миқдори 0,32 фоиз бўлганда фалажланиш ва ҳушдан кетиш аломатлари кузатилади. Ҳавода бундай газ миқдори 1,2 фоизга етганда эса одам бу ҳаводан атиги 2-3 маротаба нафас олгандаёқ ҳаёти фожеали тугаши мумкин. Айнан мана шу сабаблар туфайли ҳам ис газидан заҳарланиш ўта хавфли ҳисобланади.

Ис газидан заҳарланганда қуйидаги аломатлар кузатилади:

  • мушаклар ҳолсизлиги;
  • бош оғриғи;
  • бўғилиш;
  • қулоклардаги шовқин;
  • қайт қилиш;
  • алахсираш;
  • ҳушни йўқотиш;
  • хуруж (талваса) қурук йўтал;
  • нафас олишнинг бузилиши.

Таъкидлаш керакки, ис газидан заҳарланган кишига албатта дастлабки ёрдамни кўрсатиш лозим. Аввало заҳарланган одамни тоза ҳавога олиб чиқинг. Бордию у ҳушини йўқотмаган бўлса, тинчлик ва ҳотиржамлигини таъминлаб, бирор нарса билан тинимсиз елпиб туринг. Мабода ҳушсиз бўлса, юрак соҳасини тез-тез массаж қилинг ва “Тез ёрдам” етиб келгунича сунъий нафас беринг.

Davomini o‘qish

Меҳнат гигиенаси

Меҳнат гигиенаси

Инсон ўзи хизмат қилаётган ҳудудда меҳнат гигиенасига албатта амал қилиши зарур. Озода, тинч хоналардаги компьютерлардан ё бўлмаса оддийгина уяли телефондан чиқаётган нур киши соғлигига экин далаларининг ғуборли ҳавосидан кўра кўпроқ зиён келтириши сир эмас. Айниқса ишлаб чиқариш корхоналарида саломатликка салбий таъсир кўрсатиб иш қобилиятининг бузилишига сабаб бўладиган омиллар кўп учрайди.

Масалан:

  • ўта юқори ёки жуда паст ҳарорат;
  • кучли иссиқлик нурлари;
  • чанг ва газ билан ифлосланган ҳаво;
  • титрашлар (вибрация);
  • электромагнит тўлқинлар;
  • турли кимёвий моддалар;
  • шовқин;
  • ҳар хил чиқиндилар;
  • яхши ёритилмаган ёки зах хоналар.

Демак ҳар бир киши ўзи меҳнат қилаётган ҳудуднинг индивидуал ҳимоя воситаларидан бохабар бўлиши лозим. Яъни вентиляцион (ҳаво тозаловчи) ва ёритувчи қурилмалар, шунингдек санитария-гигиена мосламаларининг соз-носозлигига аҳамият бериши керак. Бордию корхонада ишлаш жараёнида махсус кийим кийиш ёки ниқоб тақиш зарур бўлса, албатта бунга риоя этиш шарт.

Davomini o‘qish

Сувчечак

Оналар шуни билишлари лозимки, бола баданига тошмалар тошиши сувчечак касаллигининг асосий белгиси ҳисобланади. Улар қоринга, сонга, елкага, кўкракка тошади, кейинчалик танага ва оёқ-қўлларга ёйилади. Дастлаб диаметри 5мм дан 10 мм гача юмалоқ ёки овал доғ кўринади. Кейин унинг ўртасида папула пайдо бўлиб, ичи тиниқ суюқлик билан тўлади. Ушлаб кўрганда, қўлга юмшоқ уннайди. Кейин 1-2 кун ичида тошмалар қурий бошлайди, қатқалоқ ҳосил бўлади. Тошма ичидаги суюқлик хиралашади. Аста-секин бужмайиб, ўрнида чандиқ қолдирмай тушиб кетади.

Тошмалар тошган биринчи кундан бошлаб, 2-3 ҳафта ичида қатқалоқланиб тушиб кетади. Тошмалар қаттиқ танглайга, милк ка, ҳалқумнинг орқа деворига, қизларда жинсий аъзоларга ҳам тошиши мумкин. Тошмалар тошаётганда тана ҳарорати бироз кўтарилиши эҳтимол. Касалликнинг бошланишида ҳарорат 39 даража бўлиши мумкин.

Хавфсиз касаллик ҳисоблансада, сувчечакнинг олди олинмаса, жуда оғир кечади, терида турли асоратлар пайдо бўлади, яъни тери йиринглайди, чипқон чиқади, касалликнинг геморрагик, гангреноз турлари пайдо бўлади. Иккиламчи инфекция қўшилиши натижасида сепсис ривожланади. Сувчечак оғир асорат берганда зотилжам ривожланиб, антибиотиклар билан даволаш қийин бўлади. Шунингдек энцефалит, кератит, нефрит, артрит, гепатит каби асоратлар ҳам пайдо бўлиши мумкин.

Davomini o‘qish

Гирудотерапия

Гирудотерапия

Табобатда ишлатиладиган зулуклар махсус биофабрикаларда етиштирилиб, улардан фақат бир мартагина фойдаланиш мумкин. Бундай зулуклар оч ҳолида оғирлиги 2-5 граммни ташкил этади. Уни бемор танасига қўйишдан олдин 3-4 ой оч қолдирилади. Таъкидлаш жоизки, зулукларнинг тишлари остида гирутин моддаси мавжуд. Бу модда танадаги аъзоларга шифобахш таъсир кўрсатади, асосан қонни суюлтиради. Томирлардаги қонни кислород билан тўйинтиришдан ташқари юракнинг кислородга бўлган эҳтиёжини ҳам қондиради. Шунингдек, лимфа безлари ишини рағбатлантириб иммунитетни кучайтиради.

Зулук сўлаги таркибидаги биофаол моддалар, оқсиллар, ферментлар тўпланиб қолган зарарли моддалардан организмни тозалайди, тери рангини чиройли қилади, кишини ёшартириб, умрини узайтириш хусусиятига ҳам эга. У қон айланишини яхшилаш билан бир қаторда танада йиғилиб қолган ёғларни эритиб, терини майинлаштиради, ортиқча вазнни йўқотади. Бундан ташқари, зулук қон босимини пасайтиради, танадаги яллиғланишларга сабаб бўлган микроорганизм ва бактерияларни нобуд қилади. Зулук майда қон томирчалардан қонни сўриш пайтида сўлаги таркибидаги биологик фаол моддани тўқималарга “узатади” ва бунда ўз-ўзидан моддалар алмашинуви яхшиланади.

Гирудотерапияда зулукларнинг сони беморнинг ёши ҳамда вазнига, қон босимининг ҳолатига қараб белгиланади. Битта муолажа пайтида 2-10 дона, баъзан эса 15 донагача зулук қўйиш мумкин. Муолажа учун ишлатиладиган зулуклар ўз вазнига нисбатан 3 баравар кўп қонни сўриб олади. Бу жараён ярим соатдан 1 соатга қадар давом этади.

Davomini o‘qish

Боланинг қулоғи оғриса

Боланинг қулоғи оғриса

Ташқи қулоқ – қулоқ супраси ва ташқи эшитув йўлидан иборат. Ўрта қулоқ – чакка суяги ичида жойлашган бир қанча катакчалардан ташкил топган. Ички қулоқ – янада мураккаброқ бўлганлиги учун лабиринт номини олган. Ташқи эшитув йўли тери билан қопланган ва ташқи муҳит билан бевосита боғлиқ. Меъёрда ташқи эшитув йўлида туклар (сочлар) ва қулоқ кири (сера) мавжуд. Узоқ вақт бассейнда (душда, сув ҳавзаларида) чўмилганда қулоққа сув кириб, ушбу кирнинг “бўкиб қолиши” ва терининг яллиғланишига ёки ташқи диффуз отитга ёҳуд соч пиёзчалари яллиғланишига – қулоқ чипқонига сабабчи бўлади.

Кейинчалик чипқон “пишганда” ёрилади, қулоқдан йиринг келиши ва эшитишнинг пасайиши кузатилади. Агар беморда қандли диабет, аллергия, гижжа, экссудатив катарал диатез, микоз, анемия, рахит, гипотрофия каби касалликлар бўлса хасталик анча оғир ўтиши мумкин. Ташқи отитлар қулоқни кавлаш, ҳашаротлар кириши ва чақиши, куйиш (термик ва кимёвий), совуқ уриши натижаси ҳам бўлиши мумкин.

Касалликнинг олдини олиш учун чўмилгандан сўнг қулоқни яхшилаб сальфетка билан қуритиш даркор ва 3 фоизли борат кислотасидан 4-5 томчини пипетка билан қулоққа томизиб дезинфекция қилиш мақсадга мувофиқ. Қулоқда оғриқ пайдо бўлса оториноларинголог шифокорга мурожаат қилиш зарур. Бурун ва ҳалқумдаги яллиғланишлар бевосита ўрта қулоққа тарқалади. Гўдак болаларда эса ушбу най катталарга нисбатан калта, горизонтал жойлашган ва кенг. Шунинг учун, бурундаги хилт (мишиқ) инфекцияси осонгина ноғора бўшлиғига ўтади. Одатда ўткир ўрта отитлар синуситлар, ОРВИ, ОРЗ, грипп, аденовирус, риновирус, қизамиқ каби юқори нафас йўлларининг ўткир касалликлари (тумов) асорати сифатида кузатилади. Бу касаллик аденоидлар вегетацияси, бурун тўсиғи қийшиқлиги, сурункали тонзиллит туфайли ҳам ривожланади. Ўткир ўрта отитларни даволашда эса ушбу ҳолатни ҳисобга олмасдан чора-тадбирлар кўрилиши самара бермаслиги мумкин. Яъни, аввало бурунни даволаш керак, кейин қулоқни.

Davomini o‘qish

Рух

Рух — антиоксидант

Киши организмида рух (цинк) моддаси танқис бўлса аввало кўриш, ҳидлаш, таъм билиш, сезиш қобилиятлари издан чиқади. Бу эса ўз навбатида иштаҳа йўқолишига, овқат ҳазм қилишнинг бузилишига, шапкўрлик ва бошқа касалликларга олиб келиши мумкин. Тушкун кайфият, чарчоқ, ҳаётга бўлган қизиқишнинг сўниши рух етишмаслигининг асосий белгиларидир. Соч тўкилиши, тирноқларда оқ доғлар пайдо бўлиши, дерматит ва яраларнинг секин битиши, суякларнинг мўрт бўлиб, ревматизм ва артрит касалликлари келиб чиқиши ҳам рух етишмаслиги туфайлидир.

Ҳомиладорлик даврида рух етишмовчилиги 13-18 фоиз ҳолларда ҳомила ва чақалоқда гидроцефалия, танглай нуқсони, умуртқа эгрилиги, чурралар ҳосил бўлиши, юрак нуқсонлари ва бошқа ўзгаришларни келтириб чиқариши тажрибада аниқланган. Шунингдек, рух етишмаганда янги ҳужайралар ҳосил бўлиши кечикади, шикастланган ҳужайралар қайта тикланмайди. Ёши катта одамларда қариш тезлашади, болалар ва ўсмирлар организми яхши ривожланмайди, яралар секин битади.

Иммунитетимиз ҳолати шу минералга боғлиқ: шамоллаш ва гриппнинг дастлабки белгилари намоён бўлганда витамин С билан бирга рух тавсия этилади. Беморларга жарроҳлик операциясидан бир неча кун олдин ва то тузалиб кетгунча рух препаратлари буюрилади. Ўсмирларга таркибида рух кўп бўлган озиқ-овқатлар тавсия қилинади. Чунки бу микроэлемент бўй ўсиши ва вазн ошишини таъминловчи гормонлар ишлаб чиқарилишини кучайтиради. Шу боис, бўйнинг жадал ўсиши ва жинсий балоғатга етиши даврида рух жуда муҳим. Фаол турмуш тарзини кечираётганлар учун эса рухнинг яна бир хусусияти муҳим: у антиоксидант сифатида таъсир қилади. Яъни мушак хужайраларини жисмоний зўриқиш вақтида ҳаддан ортиқ кислород сарф қилиш туфайли пайдо бўладиган радикаллар таъсиридан ҳимоя қилади.

Davomini o‘qish