Teg Arxivi: овқатланиш

Тўғри овқатланиш

Тўғри овқатланиш — соғлом ҳаёт асоси

Тошкент врачлар малакасини ошириш институти «Валеология» кафедраси мудири, тиббиёт фанлари доктори, профессор Шуҳрат ИРГАШЕВ билан суҳбат.

– Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, тўғри овқатланиш масаласи ҳозир бутун дунёда ижтимоий муаммога айланиб бораётган экан, нима учун?

– Озиқ-овқат маҳсулотларида, ҳатто сабзавот ва мевалар таркибида зарурий витаминлар ва микронутриентлар миқдори аввалга нисбатан жуда камайиб кетмоқда. Мисол учун, охирги эллик йил ичида олма таркибида бета каротин миқдори 41 фоизга, бананда 57,4 фоизга, апельсинда 89,5 фоизга, шунингдек, олма таркибида витамин С 42,5 фоизга, карамда калий миқдори 58 фоизга, темир моддаси 81 фоизга, магний ва фосфор 84 фоизга, кальций 85,7 фоизга камайган. Бунга одамларнинг гоҳида шошиб, нотўғри овқатланишини ҳам қўшсак танамиз ўзлаштириши керак бўлган фойдали озиқлар миқдори яна анчага камаяди.

Қисқа қилиб айтганда, кундалик истеъмол қилинадиган маҳсулотларда озуқалик қиймати пасайиб бормоқда. Улар организм эҳтиёжини қондира олмаётганлиги сабаб қувватсизлик туфайли келиб чиқадиган касалликлар кўпайиб бормоқда…

Davomini o‘qish

Махсус парҳезлар

Махсус парҳезлар

Бир неча хил махсус парҳезлар ишлаб чиқилганки, уларни қўллашдан мақсад зарарланган аъзо ва тизимларни тўлиқ эҳтиётлаш, фаолиятини яхшилаш, моддалар алмашинувини меъёрлаштиришга ёрдам бериш, тўпланиб қолган ортиқча маҳсулотларни, натрий ва суюқликларни организмдан чиқариб юбориш ҳамда танадаги ёғ ҳажмини камайтиришдан иборат.

Махсус парҳезлар озиқавий моддалар устунлиги бўйича шартли равишда бир неча турга бўлинади:

  • оқсилли (творог, гўшт, балиқ);
  • углеводли (шакар, мева, гуручли-мевали);
  • ёғли (қаймок, сметана);
  • магнийли ва калийли (магний ва калийга бой маҳсулотлар);
  • кўпроқ суюқлик қабул қилиш (шарбатлар, чой).

Davomini o‘qish

behi

Беҳи

Беҳи таркибида эфир мойи, қандлар, органик кислоталар, витамин С, темир, мис, ошловчи моддалар бор. Уруғидан олинган шиллиқ эритмадан ва ёғидан қадимдаёқ беморларни даволашда кенг қўлланилган.

Халқ табобатида беҳи меваси, уруғи, барги ва пўстлоғи ишлатилади. Беҳи пешоб ҳайдаш хусусиятига эга бўлгани учун юрак ва буйрак хасталикларини тузатишда ёрдам беради. Жигар ва ичак касалликларини даволашда ўт ҳайдовчи дори ҳисобланади.

Davomini o‘qish

loviya

Ловия — кони фойда

Ловиянинг мағзи тўқ, оқ ранглиси мазалидир. Унинг таркибида мой, витамин, пантотен кислота, минерал тузлар мавжуд.

Меъдада шира ажралишини яхшилайди. Шу боисдан ҳам ловия парҳез таом сифатида меъда кислотасининг пастлиги билан боғлиқ бўлган гастритга фойдали.

Пўстидан олинган қуюқ суртмани сочингизга сурсангиз, у юмшоқ ва майин бўлади. Шундай суртмани мағзи ва пўстидан тайёрлаб, юзингизга сурсангиз, доғ, сепкил ва қизил қонталашни кетказиб, терисини тиниқлаштиради.

Davomini o‘qish

bolaning-immuniteti

Боланинг иммунитети паст бўлса

Ёш болаларда иммун тизими ишининг издан чиққанини қуйидаги ҳолатлар орқали билиб олиш мумкин:

  • Йил давомида кичкинтой грипп, бронхит ва ўткир респиратор хасталикларга 5 маротаба, баъзан ундан ҳам кўп чалинса.
  • Болада камқонлик аниқланган бўлса (қонда гемоглобин миқдорининг камайиб кетиши иммун тизими фаолиятини сусайтиради).
  • Касалликнинг тез-тез қайталаниши ҳамда хасталаниш кунларининг чўзилиши.
  • Кўз атрофининг кўкариши, ҳолсизланиш, камқувватлилик.
  • Гижжа касаллиги ва аллергияга чалинса (шунингдек, дисбактериоз хасталигига мойил болаларда ҳам иммунитет пастлиги кузатилади).

Davomini o‘qish

avitaminoz

Авитаминоз сабаблари

Баъзан ҳазм фаолиятидаги нуқсонлар туфайли истеъмол қилинадиган овқатларнинг ичакда ўзлаштирилиши бузилади. Айрим ҳолларда эса ичак микроорганизмлари томонидан организмда витаминлар синтез қилиниши сусаяди. Бу ҳар икки ҳолат ҳам кишида авитаминоз (витамин танқислиги)ни келтириб чиқаради.

Davomini o‘qish

qizil-muxomor

Қўзиқориндан заҳарланиш ҳаёт учун хавфли

Кунлар исиб, кўп ёмғир ёғиши оқибатида далаларда, яйловларда, тоғ бағирлари ва ариқ бўйларида, кенг йўллар ёқаларида замбуруғларнинг ўсиб ривожланиши кузатилади. Замбуруғларнинг табиатда 100 мингдан ортиқ тури маълум бўлиб, улар ҳайвонот ва ўсимликлар дунёсининг оралиғида бўлган алоҳида гуруҳ ҳисобланади.

Davomini o‘qish

meva-va-sabzavotlar

Мева-сабзавотларни харид қилаётиб…

Илк баҳорда эндигина бозорга чиққан чиройли ва йирик мева-сабзавотларни харид қилаётиб “дориси йўқмикин” деган фикр хаёлингиздан бирров кечади. Хўш, маҳсулотлар таркибидаги кимёвий моддаларни қандай билиб олиш мумкин?

Davomini o‘qish

mineral-suv

Маъданли сув мўъжизаси

Маъданли сув минералларга бойлиги, таъми ва иссиқлик даражаси билан оддий чучук сувдан фарқ қилади. Ер қаъридан отилиб чиқадиган маъданли сув табиий ва шифобахш ҳисобланади. Бундай сув таркибидаги фойдали минерал моддаларга кўра маълум даражаларда (яъни, кучсиз минералланган сув 1-2 г/л, кам минералланган сув 2-5 г/л, ўртача минералланган сув 5-15 г/л, юқори минералланган сув 15-30 г/л) фарқланади.

Davomini o‘qish

anor

Анор

Халқ тилида “Анорнинг ичида нечта донаси бўлса, у шунча дардга даводир” деган ибора юради. Бу бежизга айтилмаган. Анор меваси таркибида 80 фоиз сув, 12-15 фоиз қанд, 19 фоиз аскорбин кислота, соф ҳолда органик кислоталар – олма, лимон, шовил кислотаси мавжуд. В гуруҳи витаминлари – В1, В2, В6, В9 ва каротин, А витамини, шунингдек калий, магний, кобальт, темир, кальций, фосфор каби минерал моддалар мавжуд. Анор қонни кўпайтиради, таркибида антиоксидант моддалар борлиги учун организмни ёшартириш хусусиятига эга. Бундан ташқари анор мевасининг пўстлоғи, дарахтининг гуллари, барглари ва илдизидан турли дори препаратлари тайёрланади.

Davomini o‘qish